تکنیک های مقدماتی تجزیه و تحلیل صورت های مالی
آشنایی با مهم‌ترین ابزارهای مالی مدیریتی قسمت پنجم تکنیک های مقدماتی تجزیه و تحلیل صورت های مالی : تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی فرآیندی است که به کمک آن، اطلاعات مالی یک شرکت بررسی می‌شود تا وضعیت مالی، عملکرد و جریان‌های نقدی آن ارزیابی شود. این تحلیل به سرمایه‌گذاران، مدیران و سایر ذینفعان کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.
1. انواع صورت‌های مالی
صورت‌های مالی اصلی شامل موارد زیر است:
- ترازنامه (Balance Sheet): نشان‌دهنده دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در یک تاریخ مشخص.
- صورت سود و زیان (Income Statement): نشان‌دهنده درآمدها، هزینه‌ها و سود یا زیان در یک دوره زمانی.
- صورت جریان وجوه نقد (Cash Flow Statement): نشان‌دهنده جریان‌های نقدی ورودی و خروجی در یک دوره زمانی.
- صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام (Statement of Changes in Equity): نشان‌دهنده تغییرات در حقوق صاحبان سهام در یک دوره زمانی.
2. تکنیک‌های مقدماتی تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی
الف) تحلیل افقی (Horizontal Analysis)
در این روش، تغییرات اقلام مالی در طول زمان بررسی می‌شود. معمولاً این تغییرات به صورت درصدی بیان می‌شود.
مثال:
فرض کنید درآمد شرکت در سال 1401 برابر با 100 میلیارد تومان و در سال 1402 برابر با 120 میلیارد تومان باشد. درصد تغییر درآمد به صورت زیر محاسبه می‌شود:درصد تغییر=120−100100×100=20%درصد تغییر=100120−100×100=20%
جدول تحلیل افقی:
| سال | درآمد (میلیارد تومان) | درصد تغییر |
|---|---|---|
| 1401 | 100 | – |
| 1402 | 120 | 20% |
نکته: تحلیل افقی به شناسایی روندها و تغییرات مهم در صورت‌های مالی کمک می‌کند.
ب) تحلیل عمودی (Vertical Analysis)
در این روش، هر قلم در صورت مالی به عنوان درصدی از یک پایه مشترک بیان می‌شود. برای مثال، در ترازنامه، هر قلم به عنوان درصدی از کل دارایی‌ها و در صورت سود و زیان، هر قلم به عنوان درصدی از درآمد بیان می‌شود.
مثال:
فرض کنید درآمد شرکت 200 میلیارد تومان و هزینه‌های فروش 80 میلیارد تومان باشد. درصد هزینه‌های فروش از درآمد به صورت زیر محاسبه می‌شود:درصد هزینه‌های فروش=80200×100=40%درصد هزینه‌های فروش=20080×100=40%
جدول تحلیل عمودی:
| اقلام | مبلغ (میلیارد تومان) | درصد از درآمد |
|---|---|---|
| درآمد | 200 | 100% |
| هزینه‌های فروش | 80 | 40% |
| سود ناخالص | 120 | 60% |
نکته: تحلیل عمودی به مقایسه نسبی اقلام مالی و شناسایی ساختار هزینه‌ها و درآمدها کمک می‌کند.
ج) تحلیل نسبت‌های مالی (Financial Ratio Analysis)
نسبت‌های مالی ابزارهای قدرتمندی برای تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی هستند. این نسبت‌ها به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- نسبت‌های نقدینگی (Liquidity Ratios)
- نسبت جاری (Current Ratio): توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت.نسبت جاری=دارایی‌های جاریبدهی‌های جارینسبت جاری=بدهی‌های جاریدارایی‌های جاری
- نسبت سریع (Quick Ratio): توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت بدون در نظر گرفتن موجودی کالا.نسبت سریع=دارایی‌های جاری – موجودی کالابدهی‌های جارینسبت سریع=بدهی‌های جاریدارایی‌های جاری – موجودی کالا
- نسبت‌های سودآوری (Profitability Ratios)
- حاشیه سود ناخالص (Gross Profit Margin): درصد سود ناخالص از درآمد.حاشیه سود ناخالص=سود ناخالصدرآمد×100حاشیه سود ناخالص=درآمدسود ناخالص×100
- حاشیه سود خالص (Net Profit Margin): درصد سود خالص از درآمد.حاشیه سود خالص=سود خالصدرآمد×100حاشیه سود خالص=درآمدسود خالص×100
- نسبت‌های اهرمی (Leverage Ratios)
- نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (Debt to Equity Ratio): میزان بدهی‌ها نسبت به حقوق صاحبان سهام.نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام=کل بدهی‌هاحقوق صاحبان سهامنسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام=حقوق صاحبان سهامکل بدهی‌ها
- نسبت‌های فعالیت (Activity Ratios)
- نسبت گردش موجودی کالا (Inventory Turnover Ratio): تعداد دفعاتی که موجودی کالا در یک دوره فروخته می‌شود.نسبت گردش موجودی کالا=هزینه کالای فروش رفتهمتوسط موجودی کالانسبت گردش موجودی کالا=متوسط موجودی کالاهزینه کالای فروش رفته
مثال:
فرض کنید دارایی‌های جاری شرکت 150 میلیارد تومان و بدهی‌های جاری 75 میلیارد تومان باشد. نسبت جاری به صورت زیر محاسبه می‌شود:نسبت جاری=15075=2نسبت جاری=75150=2
نکته: نسبت جاری 2 نشان می‌دهد که شرکت توانایی پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود را دارد.
3. جمع‌بندی
- تحلیل افقی به شناسایی روندها و تغییرات در طول زمان کمک می‌کند.
- تحلیل عمودی به بررسی ساختار هزینه‌ها و درآمدها و مقایسه نسبی اقلام مالی می‌پردازد.
- نسبت‌های مالی ابزارهای قدرتمندی برای ارزیابی نقدینگی، سودآوری، اهرم و فعالیت‌های شرکت هستند.
4. نکات مهم
- همیشه از داده‌های دقیق و به‌روز استفاده کنید.
- تحلیل‌های خود را با صنعت و رقبا مقایسه کنید.
- ترکیب تحلیل‌های افقی، عمودی و نسبت‌های مالی به شما دید جامع‌تری می‌دهد.
5. جداول و مثال‌ها
در بخش‌های قبلی، مثال‌ها و جداول مرتبط با هر تکنیک ارائه شد. این مثال‌ها به درک بهتر مفاهیم کمک می‌کنند.
6. پاسخ به سوالات احتمالی
- سوال: چرا تحلیل صورت‌های مالی مهم است؟
پاسخ: تحلیل صورت‌های مالی به سرمایه‌گذاران و مدیران کمک می‌کند تا وضعیت مالی شرکت را درک کنند و تصمیمات بهتری بگیرند. - سوال: کدام نسبت مالی برای ارزیابی نقدینگی شرکت مهم است؟
پاسخ: نسبت جاری و نسبت سریع برای ارزیابی نقدینگی شرکت مهم هستند.
ادامه بحث را با جزئیات بیشتر و مثال‌های بیشتری برای شما ارائه می‌دهیم تا درک بهتری از تکنیک‌های تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی پیدا کنید.
7. تحلیل روند (Trend Analysis)
تحلیل روند یکی از روش‌های مهم در تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی است که به بررسی تغییرات اقلام مالی در طول چند دوره مالی می‌پردازد. این روش به شما کمک می‌کند تا الگوها و روندهای مالی شرکت را شناسایی کنید.
مثال:
فرض کنید درآمد شرکت در سه سال اخیر به شرح زیر باشد:
| سال | درآمد (میلیارد تومان) |
|---|---|
| 1400 | 80 |
| 1401 | 100 |
| 1402 | 120 |
نمودار تحلیل روند:
درآمد (میلیارد تومان)
|
140 | *
120 | *
100 | *
80 | *
-------------------
1400 1401 1402
نکته: تحلیل روند به شما کمک می‌کند تا رشد یا کاهش درآمد را در طول زمان بررسی کنید و پیش‌بینی‌هایی برای آینده انجام دهید.
8. تحلیل مقایسه‌ای (Comparative Analysis)
در این روش، صورت‌های مالی شرکت با شرکت‌های دیگر در همان صنعت یا با میانگین صنعت مقایسه می‌شود. این تحلیل به شما کمک می‌کند تا عملکرد شرکت را در مقایسه با رقبا ارزیابی کنید.
مثال:
فرض کنید دو شرکت A و B در صنعت خودرو فعالیت می‌کنند. نسبت سود خالص به درآمد (حاشیه سود خالص) این دو شرکت به شرح زیر است:
| شرکت | درآمد (میلیارد تومان) | سود خالص (میلیارد تومان) | حاشیه سود خالص (%) |
|---|---|---|---|
| A | 200 | 20 | 10% |
| B | 300 | 15 | 5% |
نکته: شرکت A با حاشیه سود خالص 10% عملکرد بهتری نسبت به شرکت B با حاشیه سود خالص 5% دارد.
9. تحلیل سودآوری (Profitability Analysis)
سودآوری یکی از مهم‌ترین جنبه‌های عملکرد مالی شرکت است. در این تحلیل، نسبت‌های سودآوری مانند حاشیه سود ناخالص، حاشیه سود خالص و بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) بررسی می‌شوند.
مثال:
فرض کنید شرکت X درآمدی معادل 500 میلیارد تومان و سود خالص 50 میلیارد تومان داشته باشد. حاشیه سود خالص به صورت زیر محاسبه می‌شود:حاشیه سود خالص=50500×100=10%حاشیه سود خالص=50050×100=10%
نکته: حاشیه سود خالص 10% نشان می‌دهد که شرکت به ازای هر 100 تومان درآمد، 10 تومان سود خالص کسب کرده است.
10. تحلیل نقدینگی (Liquidity Analysis)
نقدینگی توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت است. نسبت‌های نقدینگی مانند نسبت جاری و نسبت سریع در این تحلیل استفاده می‌شوند.
مثال:
فرض کنید شرکت Y دارایی‌های جاری معادل 200 میلیارد تومان و بدهی‌های جاری معادل 100 میلیارد تومان داشته باشد. نسبت جاری به صورت زیر محاسبه می‌شود:نسبت جاری=200100=2نسبت جاری=100200=2
نکته: نسبت جاری 2 نشان می‌دهد که شرکت توانایی پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود را دارد.
11. تحلیل اهرمی (Leverage Analysis)
این تحلیل به بررسی میزان بدهی‌های شرکت و تأثیر آن بر ساختار مالی شرکت می‌پردازد. نسبت‌های اهرمی مانند نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت پوشش بهره در این تحلیل استفاده می‌شوند.
مثال:
فرض کنید شرکت Z کل بدهی‌های معادل 300 میلیارد تومان و حقوق صاحبان سهام معادل 200 میلیارد تومان داشته باشد. نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام به صورت زیر محاسبه می‌شود:نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام=300200=1.5نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام=200300=1.5
نکته: نسبت 1.5 نشان می‌دهد که بدهی‌های شرکت 1.5 برابر حقوق صاحبان سهام است.
12. تحلیل فعالیت (Activity Analysis)
این تحلیل به بررسی کارایی شرکت در استفاده از دارایی‌ها و منابع خود می‌پردازد. نسبت‌های فعالیت مانند نسبت گردش موجودی کالا و نسبت گردش حساب‌های دریافتنی در این تحلیل استفاده می‌شوند.
مثال:
فرض کنید شرکت W هزینه کالای فروش رفته معادل 400 میلیارد تومان و متوسط موجودی کالا معادل 100 میلیارد تومان داشته باشد. نسبت گردش موجودی کالا به صورت زیر محاسبه می‌شود:نسبت گردش موجودی کالا=400100=4نسبت گردش موجودی کالا=100400=4
نکته: نسبت گردش موجودی کالا 4 نشان می‌دهد که موجودی کالا در طول سال 4 بار فروخته و جایگزین شده است.
13. تحلیل جریان وجوه نقد (Cash Flow Analysis)
این تحلیل به بررسی جریان‌های نقدی ورودی و خروجی شرکت می‌پردازد. جریان‌های نقدی به سه بخش تقسیم می‌شوند:
- جریان نقدی از فعالیت‌های عملیاتی: نشان‌دهنده جریان‌های نقدی مرتبط با فعالیت‌های اصلی شرکت.
- جریان نقدی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری: نشان‌دهنده جریان‌های نقدی مرتبط با خرید و فروش دارایی‌های ثابت.
- جریان نقدی از فعالیت‌های تأمین مالی: نشان‌دهنده جریان‌های نقدی مرتبط با دریافت وام و پرداخت سود.
مثال:
فرض کنید شرکت V جریان نقدی از فعالیت‌های عملیاتی معادل 50 میلیارد تومان، جریان نقدی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری معادل 20- میلیارد تومان و جریان نقدی از فعالیت‌های تأمین مالی معادل 10- میلیارد تومان داشته باشد. جریان نقدی خالص به صورت زیر محاسبه می‌شود:جریان نقدی خالص=50+(−20)+(−10)=20 میلیارد تومانجریان نقدی خالص=50+(−20)+(−10)=20 میلیارد تومان
نکته: جریان نقدی خالص مثبت نشان‌دهنده توانایی شرکت در ایجاد نقدینگی است.
جمع‌بندی نهایی
- تحلیل افقی و عمودی به شما کمک می‌کند تا تغییرات و ساختار مالی شرکت را درک کنید.
- نسبت‌های مالی ابزارهای قدرتمندی برای ارزیابی نقدینگی، سودآوری، اهرم و فعالیت‌های شرکت هستند.
- تحلیل روند و مقایسه‌ای به شما کمک می‌کند تا عملکرد شرکت را در طول زمان و در مقایسه با رقبا بررسی کنید.
- تحلیل جریان وجوه نقد به شما نشان می‌دهد که شرکت چگونه نقدینگی خود را مدیریت می‌کند.
این مطلب در واحد تولید محتوای سایت کمپانی هنر من و با نظارت دکتر ابوذرجاویدمهرنیا به رشته تحریر در آمده و شامل قانون کپی رایت میباشد استفاده از این مطلب چه به صورت رونوشت یا استفاده جزئی و یا موردی فقط با ذکر منبع مجاز میباشد،
با آرزوی موفقیت برای شما در این راه جذاب.
